1. Tổng quan về hiện tượng chảy máu cam
Ở người lớn, đặc biệt là những người làm việc nhiều, hay stress… là nguyên nhân xuất hiện hiện tượng chảy máu cam. Tình trạng này xảy ra khi các mạch máu nhỏ bên trong vùng mũi bị vỡ do tổn thương.
Thông thường người ta chia hiện tượng này ra làm 2 loại: chảy máu mũi trước và chảy máu mũi sau. Theo nghiên cứu vào năm 2005, tình trạng chảy máu cam chiếm 1/200 trường hợp các vấn đề tại phòng khám Hoa Kỳ. Những đối tượng dễ mắc phải nhất là trẻ em và người lớn 65 tuổi trở lên.
2. Nguyên nhân chảy máu cam
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng chảy máu cam. Phổ biến nhất là các loại nguyên nhân sau:
2.1 Thường xuyên lo lắng, căng thẳng
Phổ biến nhất trong các nguyên nhân chảy máu cam là lo lắng và căng thẳng kéo dài. Theo hiệp hội lo âu và trầm cảm Hoa Kỳ (ADAA) ước tính, có hơn 40 triệu người ở Mỹ trong độ tuổi trưởng thành mắc phải chứng rối loạn lo âu, stress mãn tính. Bao gồm các hiện tượng máu có thể chảy tái phát hoặc đột ngột.
Lý do của sự lo âu và căng thẳng của mỗi người không giống nhau. Tùy vào hoàn cảnh sống, môi trường sống, điều kiện sống, tính cách… mà tình trạng căng thẳng có lượng nhiều/ ít chênh lệch. Trong trường hợp lo lắng kéo dài xuyên suốt thì bệnh nhân bắt buộc phải dùng thuốc an thần để bảo vệ sức khỏe. Đó có thể là yếu tố trực tiếp gây chảy máu cam.
Những vấn đề lo lắng phổ biến nhất mà con người thường mắc phải như: mang thai, cạnh tranh trong công việc, lo lắng về thương tích trong các kỳ thi, chấn thương thể chất…. Đều là nguyên nhân gây chảy máu cam. Khi cảm giác căng thẳng cứ mãi kéo dài thì đối tượng ấy sẽ mắc chứng chảy máu cam.
2.2 Nhức đầu
Nhức đầu ở đây không chỉ vấn đề về bệnh lý. Việc stress, lo âu, căng thẳng sẽ ảnh hưởng đến thần kinh thường dễ dẫn đến nhức đầu. Sau triệu chứng này nếu không can thiệp kịp lúc, về lâu về dài sẽ thành nguyên nhân chảy máu cam.
2.3 Thường xuyên ngoáy mũi, xì mũi mạnh
Một trong những nguyên nhân chảy máu cam không xuất phát từ bệnh lý mà do thói quen. Đó là bạn thường xuyên ngoáy mũi hoặc xì mũi mạnh. Mặc dù khá thiếu tế nhị nhưng đây thực tế là thói quen của khá nhiều người. Chính điều này có thể tác động xấu đến cơ thể dẫn đến chảy máu cam. Vì thế nếu như ai đang có thói quen này thì phải nhanh chóng bỏ đi.
2.4 Tăng huyết áp
Tăng huyết áp là nguyên nhân chảy máu cam nhiều hơn các nguyên nhân khác. Chúng như một yếu tố kích thích, một ngọn lửa châm ngòi khởi động chế độ bệnh lý trong cơ thể.
Ngay cả khi bạn sử dụng các loại thuộc hạ huyết áp cũng không thoát khỏi tình trạng này. Bởi theo như nghiên cứu thì một số thành phần thuốc điều trị huyết áp chứa tác dụng làm loãng máu. Đó cũng chính là nguyên nhân khiến hiện tượng chảy máu cam ở các đối tượng này nhiều và khó kiểm soát.
2.5 Chế độ ăn uống
Chế độ ăn uống bất hợp lý, không cân đối cũng là nguyên nhân chảy máu cam phổ biến. Một vài loại thực phẩm nếu ăn quá nhiều, quá liều lượng sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe cơ thể. Chẳng hạn như: ăn quá cay, ăn đồ quá nóng, uống nhiều bia rượu, ăn nhiều socola và trái cây thuộc họ cam, quýt.
2.6 Thời tiết
Vào những ngày thời tiết thay đổi đột ngổ, tình trạng chảy máu cam ở người lớn cũng thường xuất hiện. Nguyên nhân chính bởi vì ngoại cảnh quá nóng, quá lạnh, quá hanh khô hoặc quá rét… một cách đột ngột khiến cơ thể không kịp thích nghi.
3. Phân loại chảy máu cam
Có 2 dạng chảy máu cam phổ biến nhất thường gặp là: chảy máu mũi trước và chảy máu mũi sau.
3.1 Nguyên nhân chảy máu cam mũi trước
Có đến 90% người chảy máu cam gặp phải hiện tượng chảy máu mũi trước. Vị trí chảy máu là ở vách ngăn lỗ mũi. Khu vực này có rất nhiều mạch máu nhỏ rất dễ bị vỡ. Khi xì mũi mạnh hay gặp chấn thương trong lúc ngoáy mũi, va chạm… vô tình sẽ làm xước bộ phận này. Lúc đó máu sẽ xuất hiện từ phía trước mũi.
Ở những đất nước thuộc vùng khí hâu hanh khô, chảy máu mũi trước rất thường gặp. Hoặc những đối tượng dùng lò sưởi, máy điều hòa hay máy lạnh trong thời gian dài…. Nếu liên tục ở trong môi trường này cũng là nguyên nhân chảy máu cam thường thấy. Khí hậu ở môi trường xung quanh ảnh hưởng đến niêm mạc. Niêm mạc mà khô thì vách ngăn sẽ bị nứt nẻ, có vảy. Kho bong tróc sẽ bị chảy máu.
3.2 Nguyên nhân chảy máu cam mũi sau
Trường hợp chảy máu mũi sau chỉ chiếm 10% trong số các bệnh nhân mắc phải. Thường chúng liên quan tới các mạch máu ở cao và sâu hơn vùng mũi. Chính vì thế mà mức độ nguy hiểm có tình trạng này cũng cao, khó kiểm soát hơn. Chảy máu mũi sau thường xuất hiện ở những đối tượng người cao tuổi, những người mắc chứng huyết áp cao và gặp tình trạng chấn thương vùng mặt.
Vị trí của chảy máu mũi sau là xuất hiện ở 2 bên cánh mũi. Máu sẽ chảy từ phía sau, đi xuống họng. Máu chảy nhiều, khó đông, khi mắc phải người bệnh rất dễ lâm vào tình trạng nguy kịch. Cách kiểm soát nhanh nhất để sơ cứu là nhét bấc mũi hoặc thắt mạch máu lại.
Trong một vài trường hợp, bằng mắt thường khó nhận biết được là bệnh nhân đang gặp chứng chảy máu trước hay sau. Cách tốt nhất để cầm máu là để máu chảy về phía sau phần cổ họng bằng cách nằm ngửa. So với tình trạng chảy máu mũi trước thì chảy máu mũi sau nguy hiểm hơn nhiều. Gặp phải tình trạng này cần phải đưa bệnh nhân đến trạm y tế và sơ cứu kịp thời.
4. Cách xử lý khi phát hiện nguyên nhân chảy máu cam
Khi bị chảy máu mũi, bạn cần tuân thủ các cách làm sau để cầm máu:
- Giữ tinh thần ở trạng thái bình tĩnh, không hoản loạn.
- Ngăn máu chảy vào cổ họng bằng cách cúi đầu về phía trước
- Xì mũi nhẹ để bỏ đi phần máu đông. Lưu ý là chỉ nên xì mũi nhẹ không nên xì quá mạnh.
- Dùng xịt thuốc có tác dụng làm co màng như: oxymetazoline hoặc neo-synephrine.
- Dùng 2 ngón tay cái và trỏ bóp chặt 2 bên cánh mũi. Giữ nguyên tư thế này liên tục trong 15 phút.
- Kiểm tra lại lần nữa xem đã cầm máu được chưa.
Tình trạng chảy máu cam thường xuất hiện trong khoảng thời gian từ 15 – 20 phút. Sau khi sơ cứu thì cần nhanh chóng đưa người bệnh đi đến trạm y tế gần nhất ngay để bảo đảm an toàn.
Sau khi máu ngừng chảy thì có thể đặt một túi đá nhỏ lên trên phần mũi. Điều này giúp bệnh nhân giảm tình trạng đau và sưng. Trong khoảng thời gian này không nên ngoáy mũi hay xì mũi. Tránh xa các chất kích thích gây hại, đặc biệt là khói thuốc cho đến khi vết thương được lành hẳn.
Lưu ý là cách sơ cứu này chỉ có tác dụng điều trị chứng chảy máu mũi trước. Riêng triệu chứng chảy máu mũi sau bạn nên nhờ sự can thiệp của đội ngũ y tế chuyên nghiệp.
5. Những lưu ý khi bị chảy máu cam
Nếu nguyên nhân chảy máu cam là do gặp căng thẳng, các vấn đề về tinh thần… Bệnh nhân đặc biệt nên lưu ý những điều sau để bảo vệ sức khỏe.
- Cố gắng giữ thư giãn đầu óc, hít thở sâu và đều.
- Trong thời gian chờ máu ngưng chảy hãy cố gắng thở nhịp nhàng.
- Tạm thời không nghĩ đến những điều tiêu cực để nhanh chóng cầm máu
- Nghỉ ngơi nơi yên tĩnh, vắng người.
Thông thường khi gặp phải tình trạng chảy máu cam, mọi người thường có xu hướng phản ứng hoang mang, mạnh mẽ. Thực tế thì vấn đề này không quá nghiêm trọng, chỉ cần thư giãn, nghỉ ngơi nơi yên tĩnh thời gian ngắn là có thể nhanh chóng hồi phục.
6. Phòng ngừa chảy máu cam
Để tránh tình trạng chảy máu cam xảy ra. Bạn nên rèn luyện cho mình những thói quen tốt để phòng ngừa.
6.1 Chăm chỉ tập thể dục giúp giảm thiểu nguyên nhân chảy máu cam
Để cuộc sống được thư giãn hơn. Các bài tập thể dục là liều thuốc tốt nhất cho sức khỏe.
- Yoga
Yoga đã được nhiều người công nhận là liệu pháp sức khỏe, giảm lo lắng hiệu quả nhất. Thực hiện các động tác Yoga hàng ngày cực kì có lợi về mặt sức khỏe. Chúng giúp tinh thần bình tĩnh, thoải mái và thư giãn hơn. Thoát khỏi tình trạng stress, căng thẳng.
- Body scan
Để thư giãn và kết nối nhiều hơn với cơ thể, body scan là cách tốt nhất. Đây được xem như một bài tập chánh niệm, người tập chỉ cần thả lỏng và hít thở thật sâu tương tư như khi đang thiền. Quá trình tập dành toàn bộ sự tập trung cho các nhóm cơ.
Bài tập body scan có tác dụng giúp bạn dành toàn bộ sự tập trung chú ý vào cảm xúc thực tại. Thoát khỏi những suy nghĩ rắc rối ngoài ý muốn, những phiền muốn, lo lắng cần tránh khỏi.
6.2 Rèn luyện thói quen tốt
Nguyên nhân chảy máu cam ngoài vấn đề stress tâm lý còn do các thói quen không lành mạnh. Bệnh nhân cần vui vẻ, hòa đồng hơn với nhiều người, giảm đi tính cách nội tâm và áp dụng các thói quen lành mạnh như:
- Uống nhiều nước
- Giảm tiêu thụ caffeine
- Thường xuyên tập thể dục
- Dành nhiều thời gian ra ngoài vận động, gần gũi thiên nhiên
- Trang bị máy tạo độ ẩm trong phòng riêng.
Trên đây là các nguyên nhân chảy máu cam thường gặp. Ngoài ra còn có cách khắc phục cũng như lưu ý bệnh nhân cần quan tâm. Nếu tình trạng chảy máu cam cứ liên tục tái phát nhiều lần thì cần trình bày với bác sĩ để tìm ra nguyên nhân, cách giải quyết kịp lúc. Một số tình trạng chảy máu cam nặng là dấu hiệu cảnh báo sức khỏe, bạn tuyệt đối không được coi thường.
Mỹ Huệ tổng hợp